Kullanıcı Araştırması; çeşitli gözlem teknikleri, görev analizleri ve diğer geribildirim yöntemleri vasıtasıyla kullanıcı davranışlarını, ihtiyaç ve motivasyonlarını anlamaya odaklanmaktadır.
Mike Kuniaysky kullanıcı araştırmasını; “tasarımın, hedef kitle üzerindeki etkisini anlama süreci” olarak tanımlamıştır.
Uygulamanız gereken ya da ihtiyaç duyacağınız kullanıcı araştırması türleri; geliştirmekte olduğunuz site, sistem ya da uygulamanın türüne, zaman çizelgenize ve dış etkenlere bağlı olarak değişim göstermektedir.
Kullanıcı Araştırması Yöntemleri Ne Zaman Uygulanır?
Aşağıdaki tabloda kullanıcı odaklı tasarım (UCD) süreci rehberliğinde, projenizin her aşamasında uygulayabileceğiniz araştırma türü örneklerini bulabilirsiniz. Bazı yöntemler, projenizin yalnızca bir ya da birkaç aşamasında birden kullanılabilmektedir.
| YÖNTEMLER | Kullanıcıyı Tanıma | İçerik | Tasarım | Test ve Geliştirme |
| Kart Sıralama: Kullanıcıların, sitenizdeki bilgileri sınıflandırmasını sağlar. Bu şekilde sitenizin yapısı ile kullanıcının düşünme biçimi arasındaki uyum sağlanmış olur. | ✔ | ✔ | ✘ | ✔ |
| İçerik Mülakatları: Kullanıcıları kendi doğal ortamlarında gözlemleme fırsatı sunarken, çalışma prensiplerine dair daha net fikir sahibi olmanızı sağlar. | ✔ | ✘ | ✘ | ✘ |
| İlk Tıklama Testi: Çalışır durumda olan bir web sitesi, prototip ya da wireframe üzerinde uygulanabilecek, navigasyon odaklı bir test yöntemidir. | ✘ | ✔ | ✔ | ✔ |
| Focus Gruplar: Kullanıcı davranış, fikir ve talepleri hakkında bilgi edinmenizi sağlayan, belirli kullanıcı gruplarıyla yapılan görüşmelerdir. | ✔ | ✔ | ✔ | ✘ |
| Sezgisel Değerlendirme /Uzman Görüşü: Kullanılabilirlik konusunda uzman grupların, web sitenizi belirli ilkeler çerçevesinde değerlendirmesidir. | ✔ | ✘ | ✘ | ✔ |
| Bireysel Mülakatlar: Birebir görüşmeler; belirli kullanıcılar, kullanıcı davranışları, istekleri ve deneyimleriyle ilgili detaylı bilgi edinmenizi sağlar. | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
| Paralel Tasarım: En iyi sonuca ulaşabilmek için birden fazla tasarımcının eş zamanlı ve birbirinden bağımsız olarak çalışmasıyla, farklı ve en doğru bakış açılarının bir araya getirilmesini sağlar. | ✘ | ✘ | ✔ | ✘ |
| Kişilikler (Persona): Mevcut verilere ve kullanıcı mülakatlarına dayanarak temsili kullanıcıların yaratılmasıdır. Kişisel detaylar hayal ürünü olabilir ancak, kullanıcı tipi yaratmak için kullanılan bilgiler hayal ürünü olamaz. | ✔ | ✘ | ✘ | ✘ |
| Prototiplendirme: Tasarım ekibinin, site maketini uygulamadan önce tüm fikirleri kontrol etmesini sağlar. Prototip, kağıttan bir model olabileceği gibi, interaktif html sayfalardan da oluşabilir. | ✘ | ✘ | ✔ | ✔ |
| Anketler: Web sitenizin farklı kullanıcılarına soracağınız soru grupları, sitenizi ziyaret eden insanlar hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlar. | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
| Sistem Kullanılabilirliği Ölçümü (SUS): Kullanılabilirliği subjektif olarak test etmek için uygulanan ’bağımsız 10 madde ölçümü’ teknolojisidir. | ✘ | ✘ | ✘ | ✔ |
| Görev Analizi: Kullanıcıların web sitenizde yapmak istedikleri de dahil olmak üzere, tüm kullanıcı hedefleri hakkında bilgi edinmenizi ve sitenizde üstlendikleri rolleri anlamanızı sağlar. | ✔ | ✘ | ✘ | ✘ |
| Kullanılabilirlik Testi: Sitenizin gerçek kullanıcılarıyla yapılan birebir oturumlar vasıtasıyla, sitenizde onları rahatsız eden problemleri bulmanızı sağlar. | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
| Kullanım Durumu: Kullanıcıların, web sitenizin spesifik bir özelliğini nasıl kullandığına; her bir görevi tamamlamak için attıkları adımlar da dahil olmak üzere, siteyle olan etkileşimlerine dair detaylı bilgi edinmenizi sağlar. | ✘ | ✔ | ✔ | ✘ |
En İyi Uygulamalar:
Proje Planlaması boyunca:
Kullanıcı odaklı tasarım sürecinde sizi adım adım yönlendirebilecek görsel bir harita olarak, UCD (Kullanıcı Odaklı Tasarım) Kılavuzu’na başvurun.
Test aşamasını, programınıza ne zaman dahil edeceğinizi hesaplayın. Erken ve sık test edin.
Siteniz için hedef kitleyi tanımlayın. Bunu yapmanız; UX ekibinin aşağıdaki süreçlerde işini kolaylaştıracaktır:
- Filtreleme
- Katılımcıları işe alma
- Kişilikleri (personalar) belirleme
- Test için görevleri tanımlama
Referanslar:
Observing the User Experience: A Practitioner’s Guide for User Research by Mike Kuniavsky
